Klasztor i szpital ufundowany przez najbogatszego czeskiego szlachcica baroku (foto)
Najstarsza apteka, klasztor, szpital, mauzoleum, ogród …
Barokowy kompleks w dolinie Łaby założył hrabia František Antonín Špork (ur. 9 marca 1662 w miejscowości Łysa nad Łabą, zmarł 30 marca 1738; czeski szlachcic pochodzenia niemieckiego, podkomorzy czeski, mecenas sztuki). O pierwotnym przeznaczeniu szpitala przypomina nam dziś barokowa apteka U granátového jablka (przyp. chodzi o owoc granatu), która jest jedną z najstarszych w Europie. Oprócz niej dla zwiedzających dostępny jest ośmiokątny kościół klasztorny pw. Trójcy Przenajświętszej i znajdujący się pod nim grób hrabiego. Teren przed frontem szpitala zdobią rzeźby Cnót i Przywar (posągi 24 kobiet reprezentujących dobre i złe cechy ludzkie) z warsztatu Matyáša Bernarda Brauna, który jest także autorem pobliskich płaskorzeźb z piaskowca w miejscu zwanym Betlejem.
W aeralu odbywa się szereg imprez oświatowych, społecznych i kulturalnych – festiwale muzyczne, jarmarki, winobranie, uroczystości teatralne i wiele innych. Na zrewitalizowanym terenie powstał również ogród ziołowy, który jest miejscem edukacji oraz odpoczynku.
Bonifratrzy – posługa chorym, rannym, niepełnosprawnym
W kompleksie klasztorno-szpitalnym posługiwali bracia z zakonu Bonifratrów (Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego). Zakon ten był założony w 1537 roku w hiszpańskiej Granadzie. Misją zakonu jest opieka nad chorymi, rannymi, kalekami, niepełnosprawnymi, starymi i niedołężnymi na całym świecie, bez względu na religię, narodowość, rasę czy majątek. Chociaż bracia są zakonem Kościoła rzymskokatolickiego, jego członkami są głównie osoby świeckie. Większość z nich posiada wykształcenie medyczne i posługują jako lekarze lub magistrowie farmacji, asystenci laboratoryjni lub przeszkolone pielęgniarki. Przy każdym zakonnym domu znajduje się szpital oraz apteka, a dawniej ogród owocowo-warzywny i ziołowy.
Pierwszy klasztor na terenie dzisiejszej Republiki Czeskiej powstał na Morawach u św. Augustyna w Valticach (1605). Bracia przybyli do Czech jako sanitariusze podczas bitwy na Białej Górze, a w 1620 roku założyli na praskiej Starówce klasztor św. Szymona i Judy Tadeusza. Inne domy zgromadzenia braci miłosiernych powstały w Nowym Mieście nad Metują, Prostějovie, Brnie, Letovicach i Vizovicach. Do Kuksu członkowie zakonu przybyli w 1743 r. z Prościejowa i służyli tu do 1938 roku, kiedy to zostali wygnani z Kuksu przez okupantów niemieckich, a działalność szpitala została zakończona.
Ogromne pieniądze na renowację zabytku
Odrestaurowany barokowy kompleks klasztorno-szpitalny Kuks otworzył swoje podwoje dla zwiedzających w marcu 2015 roku. Wcześniej, przez ponad dwadzieścia miesięcy, trwała rekonstrukcja zabytku – odnowiono cały klasztorny obiekt, dziedziniec, jak również ogród ziołowy. We wnętrzach możemy podziwiać ekspozycję muzeum farmacji, malowidła ścienne z cyklu “Taniec śmierci”, które kryły się pod grubą warstwą wapna a tworzą serię pięćdziesięciu obrazów przedstawiających równość ludzi w ostatniej chwili życia.
Projekt odbudowy szpitala i innych budynków we wsi Kuks jest również unikalny w swoim wymiarze w dziedzinie ochrony zabytków. Udało się uzyskać fundusze z kilku źródeł przy współpracy państwa, regionu i gminy, a prawie trzy czwarte miliarda koron trafiło do miejscowości, którą zamieszkuje zaledwie 250 mieszkańców.
Kuks to niewielka gmina i wieś w powiecie Trutnovskim w województwie kralovehradeckim w Czechach. Dojechać do niej możemy od strony Trutnova lub Jaromierza. Kuks oraz jego okolice zagwarantują nam wiele wrażeń, a jeden dzień może nie być wystarczający, aby wszystko zobaczyć i skorzystać z możliwości odpoczynku.
Fotografie: Tomasz A. Kaniewski, Kuks 2023
